Waarheid als entertainment
Photography Maghradze PH, Pexels
Een poosje geleden maakte Arnon Grunberg in een van zijn essays een rake observatie over de Westerse omgang met het holocaustverleden. We kunnen dat verleden dat alle betekenis overstijgt alleen tot ons nemen als entertainment.
Zittend op de bank met een zak chips keken we in de jaren 70 week na week met open mond naar de genocide op zes miljoen Joden. Hoe gruwelijker, hoe beter. Want het is al voorbij. Want het zijn maar acteurs. Want we gaan zo lekker naar bed.
Net als met bijna alles van intrinsieke waarde of belang is waarheid entertainment geworden. De BBC geeft op haar nieuwssite elke zin z’n eigen alinea om het nieuws makkelijk verteerbaar te maken. Infotainment is een woord waar niemand zich voor schaamt. Apps proberen ons van het scrollen af te brengen door filosofie en wiskunde te gamificeren.
Op TV kijken we naar de laatste beelden van Gaza, terwijl we lekker achteroverleunen na de vaatwasmachine te hebben ingeruimd. Straks even een filmpje pakken op Netflix. Of die quiz op NPO 2.
Zo ook op sociale media. Wanneer mensen zich vermaken blijven ze op het platform. En hoe langer ze op het platform zijn, hoe meer advertenties ze zien. Ka-ching! De algoritmes zijn er dan ook op gericht om het niveau van entertainment hoog te houden. En waarheid mag best zolang het maar plezier geeft. Nieuwsberichten zijn welkom op de socials zolang ze maar leuk zijn. Zolang mensen er blij van worden. Zolang mensen er meer van willen.
Waarheid mag onder één voorwaarde: het moet entertainen. Dat mag best met veel bloed en geweld. Kijk maar naar de game-industrie of posts op sociale media over natuurrampen. Maar wat niet mag, is mensen een ongemakkelijk gevoel geven.
De ongemakkelijke waarheid mag niet. Wisten wij veel dat waarheid in twee soorten komt: leuk en onleuk. De spinmasters hebben daar een fijn neusje voor. En de algoritmes ook.
Negatieve berichtgeving over Gaza is dan ook niet welkom. Berichten die de hypocrisie van Westerse regeringen aan de kaak stellen met betrekking tot de etn1sche zuivering in Gaza ook niet.
Nu zal iemand zeggen: ‘Zeur niet, man, de waarheid bestaat niet. Alles is interpretatie en mening.’ Maar, zeg ik dan: waar gaan die interpretatie en mening over? Precies! De werkelijkheid. De werkelijkheid is er wel. Die is onze minimale waarheid. Journalisten, media en geschiedschrijvers moet op zijn minst proberen in hun interpretatie die geschiedenis recht te doen en die werkelijkheid te benaderen.
Op de publieke ruimte van de sociale media (waar iedereen tegenwoordig te vinden is) is dat helaas niet mogelijk. Wij worden in de richting geduwd van eeuwigdurend vermaak. Of dat nu een kattenplaatje of prietpraat over werken is.
Alles mag waar zijn. Als het maar leuk is.